Basisevaluatie
Om een aangepast saneringsplan te kunnen uitwerken, moeten zowel de oorzaak als de omvang van de schade vastgesteld, metrologisch geregistreerd en gedocumenteerd zijn. Van doorslaggevend belang zijn vooral schadelijke zouten, aanwezigheid van vocht in het bouwmateriaal, en structurele randvoorwaarden. Rekening houdend met de objectspecifieke omstandigheden kan een economisch verantwoorde sanering worden gepland, ongeacht of het gaat om de kelder van een eengezinswoning of een historisch keldergewelf.
Bemonstering
Een doelgerichte bemonstering is een essentiële voorwaarde voor sluitende onderzoeksresultaten. Er worden monsters onderzocht van verschillende soorten schade, materialen en componenten. Om de inhomogene toestand van een gemetselde structuur te kunnen vaststellen, moeten de monsters voldoende groot zijn. De monsters worden genomen op meetassen op verschillende hoogte (hoogteprofiel) en diepte (diepteprofiel). Op die manier krijgt men een duidelijk beeld van de vocht- en zoutverdeling in het metselwerk, en kunnen de oorzaken van de schade worden bepaald.
Onderzoek naar de oorzaken
Beide methodes geven echter geen indicatie over de oorzaken van de aanwezigheid van vocht of van de vochtigheidsgraad.
Daarvoor zijn meer meetgegevens en referentiewaarden vereist:
Een belangrijke referentiewaarde is de maximale capillaire waterabsorptie. Het gaat daarbij om de hoeveelheid water die een gedroogd materiaalmonster op basis van de porie-inhoud of de poriegeometrie bij capillaire wateropslag maximaal kan opnemen.
Om de maximale waterabsorptie te bepalen, wordt de volledige porieruimte onder druk met water gevuld.
Een vochtigheidsgraad geeft geen uitsluitsel over de oorzaak van de vochtigheid. Het is niet duidelijk of het vocht uit de vloeistoffase capillair is ingesijpeld of het - minstens gedeeltelijk - hygroscopisch uit de omgevingslucht is opgenomen. Definitief uitsluitsel daarover is slechts mogelijk na een proces van eliminatie: Op een of meer punten wordt de hygroscopische vochtopname gemeten door de monsters van gedroogd bouwmateriaal gedurende lange tijd bij constante temperatuur in een klimaatkamer bloot te stellen aan een bepaalde relatieve luchtvochtigheid. De hygroscopische vochtopname wordt bepaald aan de hand van de vastgestelde gewichtstoename.
In bepaalde gevallen kan er een bijkomende reden zijn voor de aanwezigheid van vocht, met name de condensvorming op metselwerk. De invloed daarvan kan worden ingeschat op basis van de klimatologische omstandigheden in de ruimte (relatieve luchtvochtigheid en luchttemperatuur) en van de oppervlaktetemperaturen. Exacte conclusies zijn echter pas mogelijk wanneer de klimatologische gegevens over een lange periode worden geregistreerd.